"Οι ψυχικές ασθένειες είναι βιολογικές. Οι επιστήμονες έχουν βρει και το γονίδιο της σχιζοφρένειας".

Στην παραπάνω πρόταση χρειάζονται επεξήγηση περισσότεροι από ένας μύθοι. Η εύρεση της αιτίας που προκαλεί την ψυχική δυσκολία ή τη διαταραχή αποτελεί ίσως το σημαντικότερο ζήτημα της ψυχιατρικής επιστήμης. Αναρίθμητες έρευνες έχουν γίνει προκειμένου να διασφαλιστεί πέραν πάσης αμφιβολίας το αίτιο που προκαλεί σε κάποιους ανθρώπους την εμφάνιση μιας ψυχικής διαταραχής και να εξηγηθεί το πολύ απλό ερώτημα "γιατί αυτός υποφέρει ενώ ο άλλος όχι;".

Η ανάγκη εύρεσης της αιτίας των προβλημάτων είναι κοινή σε όλους τους επιστημονικούς τομείς και κυρίως στην Ιατρική. Θεωρούμε κι όχι ίσως άδικά ότι αν βρούμε αυτό που προκαλεί ένα σύμπτωμα τότε θα βρούμε και τη θεραπεία του. Αν και η σκέψη αυτή έχει τις θετικές της πλευρές, εφόσον μελετάμε τον άνθρωπο τίποτα δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατο. Το εάν κάποιος εμφανίσει μια ψυχική διαταραχή ή όχι έχει να κάνει με τον οργανισμό του (βιολογική βάση), με την εμπειρία του (κοινωνική βάση), με την ιδιοσυγκρασία του (ψυχολογική βάση) και με τις περιστάσεις σε ένα συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Επομένως, σε μια τόσο πολυδιάστατη κατάσταση, η εμμονή στο να βρούμε ένα "γιατί" που να συμπεριλαμβάνει όλο το ανθρώπινο είδος, είναι άγονη και απλουστευτική και εντέλει δεν προσφέρει κάτι στον άνθρωπο που υποφέρει. 

Αναμφίβολα, οι έρευνες και οι θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί για την εξήγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς μάς έχουν προσφέρει μια πολύ χρήσιμη βάση. Οι βιολογικές έρευνες έχουν προσφέρει πολύτιμη γνώση στο να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος σε διάφορες συνθήκες. Οι επιστήμες της συμπεριφοράς έχουν εξηγήσει σε μεγάλο βαθμό πώς αλληλοεπιδρά ο άνθρωπος με το κοινωνικό του περιβάλλον ή πώς μαθαίνει. Δεν έχουν όμως καταλήξει σε αιτιολόγηση της ψυχικής διαταραχής. Επόμενο είναι ότι οι κλινικές έρευνες στοχεύουν στην αποσαφήνιση της βιολογικής βάσης και λειτουργίας του ανθρώπου καθώς τα αποτελέσματα από τέτοιες έρευνες μπορεί να οδηγήσουν στην ύπαρξη ενός νέου σκευάσματος ή φαρμάκου με σκοπό να βοηθηθούν οι άνθρωποι που υποφέρουν. Παρ’ όλα αυτά δεν έχει διαπιστωθεί η βιολογική βάση για την εμφάνιση των ψυχικών δυσκολιών. 

Κατά καιρούς, εμφανίζονται στα ΜΜΕ έρευνες που δηλώνουν την ανακάλυψη του «γονιδίου της σχιζοφρένειας» ή τον εντοπισμό της βιοχημικής διαταραχής της μανιοκατάθλιψης. Ωστόσο, μια τέτοια υπόθεση δεν εκφράζει την πραγματικότητα. Αν λάβουμε υπόψη τα πολλά και διαφορετικά κριτήρια για τη διάγνωση της σχιζοφρένειας καταλαβαίνουμε ότι η δήλωση περί γονιδίου σχιζοφρένειας είναι τουλάχιστον αστεία.

Μπορεί να θέλουμε να γνωρίζουμε για να αισθανθούμε ασφαλείς ότι ένα γονίδιο που υπάρχει έτσι κι αλλιώς μέσα μας θα οδηγήσει στην εμφάνιση ή όχι της σχιζοφρένειας, αλλά αυτό δεν είναι πραγματικότητα, και η Ιατρική δεν πρέπει να έχει αυτό το στόχο. 

Σαφέστατα, ο οργανισμός μας και οι βιολογικές του δομές αλληλοεπιδρούν με το περιβάλλον και επηρεάζουν και επηρεάζονται από αυτό, όμως η σχιζοφρένεια και όποια άλλη ψυχική διαταραχή δεν είναι γραμμένη στο DNA μας. Το να συσχετίζουμε δεδομένα είναι λογικό, το να ερμηνεύουμε την αιτία των πραγμάτων μέσα από βιολογικούς συσχετισμούς δεν έχει θεραπευτική χρησιμότητα για τον άνθρωπο.