Η σωματική, η ψυχολογική και η πνευματική υγεία και ευεξία εξαρτάται σε ένα βαθμό από την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου. Όταν δεν κοιμόμαστε καλά ή/και αρκετά, είμαστε περισσότερο επιρρεπείς σε ατυχήματα, δυσκολίες ψυχολογικού τύπου, συγκεκριμένα νοσήματα και τελικά δεν εκμεταλλευόμαστε το σύνολο των δυνατοτήτων μας.
Κατά συνέπεια, αδυνατούμε να ανταποκριθούμε σε κάποιο έργο που έχουμε αναλάβει και στις προκλήσεις της ζωής. Η κόπωση εξάλλου είναι πάντα κακός σύμβουλος και για τη λήψη αποφάσεων. Αν η κακή ποιότητα ύπνου ή ο ανεπαρκής ύπνος διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ενδέχεται να έχουμε σημαντικές οργανικές και ψυχολογικές επιπτώσεις και να χρειαστούμε τη βοήθεια γιατρού. Από την άλλη μεριά, ο επαρκής ύπνος δηλαδή 6 κατ’ ελάχιστον έως 9 ώρες συνεχόμενου βαθέως ύπνου αναζωογονεί το σώμα, βάζει τον οργανισμό σε δημιουργική εγρήγορση, προσφέρει ηρεμία, διαύγεια, βελτίωση της αντίληψης, εύρυθμη οργανική και νοητική λειτουργία, καλύτερη διάθεση και συναισθηματική ισορροπία.
Είναι σαφές ότι στη διάρκεια της ζωής μας θα βρεθούν περίοδοι κατά τις οποίες θα νιώθουμε παρατεταμένο άγχος, πίεση, πόνο ή θυμό. Σε αυτές τις περιόδους, είναι λογικό να επηρεάζεται η σχέση μας με τον ύπνο. Όταν παύει να υφίσταται ο παράγοντας που μας προκαλεί τη διαταραχή αυτή στον ύπνο, τότε αναμένουμε ο ύπνος να επανέλθει στα φυσιολογικά για εμάς επίπεδα. Όταν όμως δεν έχουμε επίγνωση του παράγοντα που προκαλεί το πρόβλημα, τότε ο ύπνος μπορεί να εξακολουθήσει για πολύ καιρό να είναι ελλιπής ή κακής ποιότητας για εμάς.
Παραδόξως, ενώ στη σύγχρονη εποχή έχουν πραγματοποιηθεί αναρίθμητες μελέτες και έρευνες για τον ύπνο κι έχουν κυκλοφορήσει στην αγορά πολλά προϊόντα για τον έλεγχο του (χάπια, συσκευές, οδηγοί κ.λπ), εντούτοις οι συνθήκες που έχουμε διαμορφώσει στη ζωή μας δεν δίνουν στον ύπνο μας το χώρο και το χρόνο που του αρμόζει. Για παράδειγμα, δεν μειώνονται οι κοινωνικές απαιτήσεις και πιέσεις απέναντι σε μια μητέρα αλλά τις προτείνεται ένα χάπι που θα της διασφαλίσει τον ύπνο. Είναι χαρακτηριστική η πεποίθηση της σύγχρονης ζωής ότι το να ζεις τη ζωή σου δεν περιλαμβάνει πουθενά τον κάλο ύπνο. Εύλογα, η χαρά έχει συνδεθεί με την εγρήγορση κι όχι με την ηρεμία και τη χαλάρωση.
Παρ’ όλα αυτά, ενώ έμμεσα η προτροπή είναι μη κοιμάσαι γιατί θα χάσεις τη ζωή σου, από την άλλη όταν αντιμετωπίζεις δυσκολία στον ύπνο, η οδηγία είναι να προσπαθήσεις να θεραπευτείς ακόμη και με τεχνητό τρόπο. Όταν οι συνθήκες είναι ιδανικές και ο άνθρωπος βρίσκεται σε ισορροπία, τότε ούτε κοιμάται υπερβολικά πολλές ώρες, ούτε λιγότερες απ΄ όσες χρειάζεται και η ποιότητα του ύπνου είναι καλή. Τα δε όνειρα παραμένουν στην κατάσταση του υποσυνειδήτου. Όταν επομένως συναντούμε πρόβλημα στο να μας πάρει ο ύπνος ή στο να ξυπνήσουμε το πρωί, όταν αισθανόμαστε κουρασμένοι όταν ξυπνάμε γιατί ο ύπνος δεν μας φτάνει, τότε εμείς αντιμετωπίζουμε κάποια δυσκολία και καλό θα είναι να το συνειδητοποιήσουμε για να το αντιμετωπίσουμε αναλόγως.
Όσον αφορά την προσωπική κατάσταση, χρειάζεται να αναρωτηθούμε τι μας εμποδίζει και δεν έχουμε καλό ύπνο. Μπορεί να είναι οι συνθήκες της ζωής, μια έγνοια, μια πρόκληση, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι ο φόβος και οι σκέψεις που μας γεννιούνται από όλα αυτά.
Ως προς τις συνθήκες της ζωής, στις οποίες μπορούμε να παρέμβουμε για να βελτιώσουμε τον ύπνο μας, εμείς σας συμβουλεύουμε:
1. Ο χώρος που κοιμάστε να είναι καθαρός, τακτοποιημένος, να έχει αεριστεί σωστά, να μην έχει έντονες μυρωδιές.
2. Να προτιμάτε να κοιμάστε χωρίς φώτα, ή τουλάχιστον χωρίς το ηλεκτρικό φως, με κλειστό υπολογιστή και τηλεόραση. Είναι καλύτερο να ακούτε μια χαλαρή μουσική.
3. Να δώσετε χρόνο προετοιμασίας στον οργανισμό σας για να κοιμηθεί, δημιουργώντας μια μικρή ιεροτελεστία. Αυτό σημαίνει ότι αν θέλετε να κοιμηθείτε στις 12:00 το βράδυ, θα ξεκινήσετε την προετοιμασία αυτή περίπου μια ώρα πριν, όχι κάνοντας κάτι συγκεκριμένο αλλά λέγοντας απλά ότι σε μια ώρα θα κοιμηθώ. Για παράδειγμα, σταματάτε να σιδερώνετε, να συμμαζεύετε τα πράγματα στο σπίτι και επιτρέπετε στον εαυτό σας να χαλαρώσει.
4. Όταν θέλουμε να κοιμηθούμε στις 12:00 δεν μπορούμε να φάμε μετά τις εννιά, καθώς αυτό θα μας δυσκολέψει. Καλό είναι αποφύγουμε καφεΐνη και αλκοόλ, μπορεί να αισθανόμαστε ότι το αλκοόλ μας κοιμίζει αλλά δυσχεραίνει την ποιότητα του ύπνου.
5. Προσπαθήστε να ξαπλώσετε και να σκεφτείτε τι ακριβώς έχετε να κάνετε την επομένη μέρα, εάν δεν έχετε κάποια υποχρέωση, προσπαθήστε να ονειρευτείτε τι θα θέλατε να κάνετε την επόμενη μέρα εάν δεν υπήρχε κανένας απόλυτος περιορισμός.
6. Μπορείτε, χωρίς να πιέζετε τον εαυτό σας να κοιμηθεί, να συγκεντρωθείτε απλά στο να πάρετε είκοσι βαθιές ανάσες, προσπαθήστε κατά την εισπνοή να μετρήσετε μέχρι το 5, να κρατήσετε την ανάσα μετρώντας μέχρι το 4 και να εκπνεύσετε μετρώντας μέχρι το 5. Προσπαθήστε η προσοχή σας να εστιαστεί μόνο στην αναπνοή.
7. Να συνειδητοποιήσουμε ότι ο χρόνος του ύπνου είναι χρόνος επένδυσης.
Οποιοδήποτε ζήτημα αντιμετωπίζετε σε σχέση με τον ύπνο, δεν αντιμετωπίζεται με φάρμακα ή αλκοόλ, αλλά με την συνειδητοποίηση αυτού που πραγματικά σας συμβαίνει.
